نام پدیدار آورنده:میثم حقیقی

دانشگاه:دانشگاه مفید

موضوع پایان نامه: طراحی چگونگی ارتباط نظام بانکی با بازار سرمایه در چارچوب اقتصاد اسلامی

استاد راهنما و مشاور (به ترتیب): دکتر محمدنقی نظرپور و دکتر سیدضیاالدین کیاالحسینی

سال دفاع:۱۳۹۲

دلیل انتخاب موضوع:

از آنجا که در بانکداری بدون ربا، بانک­ها می­توانند در جایگاه وکیل سپرده­گذاران، در خرید اوراق بهادار و اوراق سهام از بازار سرمایه، سرمایه­گذاری کنند؛ رونق بیشتر بازار سرمایه، افزون بر این­که می­تواند در شکل‌گیری بیشتر پس­انداز­ها و هدایت آن­ها به سرمایه­گذاری گسترده­تر و متنوع­تر کمک کند، امکان سرمایه‌گذاری بیشتر و گسترده­تر بانک­ها را در بازار سرمایه فراهم می­سازد و از این طریق، زمینه مناسبی برای سرمایه­گذاری بیشتر و تأمین مالی مطمئن­تر برای بنگاه­های اقتصادی فراهم می­شود.

از سوی دیگر بانک­ها با داشتن افراد خبره و کارشناسان برجسته با محدودیت کمتری در مقایسه با اشخاص حقیقی و حقوقی مواجه­اند که این خود عاملی برای ثبات و بهبود نسبی بازده­های حاصل از سرمایه­گذاری بانک­ها و کاهش احتمال زیان و سبب اعتماد مردم به سپرده­گذاری در بانک­ها می­شود؛ از این­رو تعامل مثبت و سازنده نظام بانکی با بازار سرمایه، سبب رونق نظام بانکی خواهد شد.

لذا با توجه به عدم تبیین چگونگی ارتباط نظام بانکی با بازار سرمایه در ادبیات موجود اقتصاد اسلامی و ضرورت پُر نمودن خلاء موجود، در این پایان نامه، ما بدنبال تحلیل و بررسی چگونگی ارتباط نظام بانکی با بازار سرمایه در چارچوب اقتصاد اسلامی می­باشیم، به گونه­ای که بتواند اهداف نظام اقتصادی اسلام را در این رابطه تحقق بخشد.

 شرح مختصری از پایان نامه :

هدف اصلی از گسترش راه‌های ارتباطی نظام بانکی با بازار سرمایه و طراحی یک سیستم جامع ارتباطی بازارهای مالی در چارچوب اقتصاد اسلامی؛ رشد ابزارهای نوین تأمین مالی و سرمایه، ارتباط بیشتر بازارهای مالی با یکدیگر و به دنبال آن، افزایش رشد اقتصادی کشورهای اسلامی می‌باشد. از این‌رو، در این الگوی طراحی شده، نهاد‌های موجود در بازار پول می‌توانند با ایجاد راه‌های ارتباطی میان این دو بازار از قبیل؛ طراحی و انتشار اوراق بهادار اسلامی (صکوک)، اوراق گواهی سپرده قابل معامله و همچنین اوراق مشارکت بانک‌ها براساس سهم مشارکت بانک‌ها در طرح‌های مختلف اقتصادی که بانک‌ها در آن مشارکت دارند، تخصیص منابع مازاد خود به خریداری اوراق بهادار اسلامی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک ترکیبی (در قالب پنج روش طراحی شده)، تأسیس باجه‌های کارگزاری بازار سرمایه و همچنین اعطای اعتبار به شرکت‌های فعال در بازار سرمایه، می‌توانند در بازار سرمایه وارد شده و به تأمین مالی خود از این بازار بپردازند. این امر، علاوه بر فراهم کردن زمینه مکمل بودن عملیات این دو بازار، زمینه ارتباط نظام بانکی با بازار سرمایه را فراهم می‌کند.

بانک مرکزی نیز در این الگوی طراحی شده، می‌تواند با استفاده از عملیات‌ بازار باز و شبه‌بازار باز، همانند بازار پول، در بازار سرمایه نیز به اعمال سیاست‌های پولی- هم به صورت مستقیم و بی‌واسطه و هم به صورت غیرمستقیم و از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک- بپردازد. که این امر، باعث گسترش فعالیت­های بازارهای مالی از جمله بازار سرمایه گردیده و تحول و گسترش مبادلات این بازار را در پی دارد.

بنابراین باتوجه به این نظام ارتباطی طراحی شده در این پایان‌نامه، الگوی ارتباطی جامعی برای بازارهای مالی کشورهای اسلامی به خصوص ایران، پیشنهاد شده است و به صورتی طراحی گردیده است که درعین مطابقت با شریعت مقدس اسلام، قابل اجرا در تمامی کشورهای اسلامی می‌باشد. لذا از هر نظر، درجه مناسبی از امنیت، سودآوری و نقدینگی را برای سرمایه‌گذاران هردو بازار فراهم می‌سازد. همچنین ابزارهای طراحی شده با ایجاد طیف متنوع‌تری از بازارها و تسهیلات و با ممکن ساختن استفادۀ نهادهای مختلف از مزیت­های نسبی خود، در مجموع هزینه­های وساطت مالی را کاهش، ارائه خدمات مالی و کارآیی نظام مالی را در انجام کارکردهای اصلی­اش افزایش می­دهد.

نتایج پایان نامه:

با توجه به موضوع پایان نامه و اینکه چون این پایان نامه به دنبال طراحی یک الگوی ارتباطی طراحی میان بازارهای مالی در چارچوب اقتصاد اسلامی می­باشد، لذا مهمترین نتیجه آن، طراحی و پیشنهاد ابزارهایی از قبیل گواهی سپرده قابل معامله، اوراق مشارکت موقت بانکی،
صندوق­های سرمایه­گذاری مشترک، ایجاد شعب کارگزاری بانک­ها در بازار سرمایه در جهت ارتباط نظام بانکی با بازار سرمایه و… می­باشد که قبلاً در این زمینه، کاری به صورت منظم و منسجم صورت نگرفته است که این ارتباطات طراحی شده میان نظام بانکی و بازار سرمایه، در راستای نظریه ارائه خدمات مالی بوده و به دنبال ارائه بیشترین سطح کمیت و کیفیت خدمات مالی می‌باشد.  به گونه‌ای که در این ساختار مالی طراحی شده، نظام بانکی مکمل بازار سرمایه می باشد و از آن‌جایی که تمامی کشورهای اسلامی دارای ساختار مالی بانک‌پایه می‌باشند، بانک‌ها می‌توانند- با توجه به این ارتباطات طراحی شده-، علاوه بر ورود به بازار سرمایه و تأمین مالی خود از این بازار، تکمیل‌کننده خدمات مالی ارائه شده از سوی بازار سرمایه نیز باشند. از این‌رو، این نظام ارتباطی جامع، برای بازارهای مالی کشورهای اسلامی به خصوص ایران، پیشنهاد شده است و به صورتی طراحی گردیده است که در عین مطابقت با شریعت مقدس اسلام، قابل اجرا در تمامی کشورهای اسلامی می‌باشد. لذا از هر نظر، درجه مناسبی از امنیت، سودآوری، نقدینگی و بیشترین خدمات مالی را برای سرمایه‌گذاران هردو بازار فراهم می‌سازد. همچنین ابزارهای طراحی شده با ایجاد طیف متنوع‌تری از بازارها و تسهیلات و با ممکن ساختن استفادۀ نهادهای مختلف از مزیت­های نسبی خود، در مجموع هزینه­های وساطت مالی را کاهش و با توجه به نقش مکمل بودن بانک برای بازار سرمایه، سطح ارائه خدمات مالی را افزایش و همۀ این موارد کارآیی نظام مالی را در انجام کارکردهای اصلی­اش افزایش می­دهند.